Vaskularni sistem sačinjen je od krvnih sudova koji nose krv kroz tijelo. Arterije nose krv obogaćenu kiseonikom od srca, dok vene u srce vraćaju krv osiromašenu kiseonikom.
– Cirkulacija krvi je neophodna za život, što znači da sve komponente kardiovaskularnog sistema moraju da funkcionišu besprekorno svakog trenutka. Većina ljudi upoznata je sa bolestima srca i posljedicama blokade krvnih sudova koji ishranjuju srce, tj srčanim udarom – infarktom. Međutim, malo ljudi shvata i razumije da se suženje i blokada aterosklerotičnim plakom može desiti, ne samo na arterijama srca već svuda u tijelu – objašnjava dr sci med Nikola Fatić, specijalista vaskularne hirurgije.
Zbog same veličine supstrata kojim se bavi, vaskularna hirurgija je dobila samostalnu specijalizaciju 2006. godine i bavi se dijagnostikom i svim vidovima liječenja bolesti krvnih sudova, izuzev krvnih sudova mozga, kičmene moždine - kojim se bavi neurohirurgija i krvnih sudova srca - kojim se bavi kardiohirurgija. Prema riječima našeg sagovornika sve veći broj bolesti krvnih sudova (vena i arterija) može se uspješno liječiti invazivnim/hirurškim, a poslednjih decenija i minimalno invazivnim/endovaskularnim metodama zahvaljujući sve većem razvoju tehnike i pomoćnih uređaja za tretman.
Kako je kazao ovaj specijalista, sve što se tiče dijagnostike može se uraditi u Crnoj Gori i nema potrebe da se ide negdje drugo. Od prije dvije godine dr Fatić je oformio specijalizovani centar za vasklukarnu hirurgiju na Poliklinici NOVI CENEX MEDICAL koji pod svojim okriljem radi kompletnu dijagnostičku i terapijsku proceduru za pacijente kojima je potrebna usluga vaskularne medicine.
– Osim specijalizovanog pregleda od strane vaskularnog hirurga (koji podrazumijeva detaljan razgovor sa pacijentom, kompletan fizikalni pregled, procijenjivanje kvaliteta pulseva na određenim tačkama tijela, procjenu stanja na venama, auskultaciju-slušanje krvnih sudova itd.) u cilju postavljanja dijagnoze potrebne su i dopunske dijagnostičke procedure. Nakon pregleda specijalista donosi odluku, da li je riječ o oboljenju vaskularne etiologije i potrebi za dopunskim dijagnostičkim procedurama.. Od dopunskih procedura postoji doplersko snimanje krvnih sudova, koje nam omogućava, mjerenje i snimanje protoka krvi kao i kvaliteta krvnih sudova, na ekranu aparata.
Ukoliko nam prethodni pregledi ne daju dovoljno informacija koristimo i druge dopunske procedure, kao što su AB indeksi, odnos pritisaka na različitim i upoređivanje tih pritisaka, pomocu kojih određujemo kapacitet protoka krvi na ciljanim arterijama– kaže dr Fatić.
Dodatne dijagnostičke procedure su MSCT (skenerska) angiografija i NMR (nuklearna magnetna rezonanca) angiografija koja daje najpreciznije informacija koje su nam potrebne.
Odluka o načinu liječenja se donosi nakon pregleda i određivanja stadijuma bolesti pacijenta.
– Radimo sve operacije na venskom i arterijskom sistemu. Kada su u pitanju operacije na venama izvodimo sve vrste operacija od otvorene hirurgije, mini flebektomija (vađenje vena kroz male ubode veličine igle), sklerozacije, termalne ablacije (uništavanje vena toplotom pomoću radio-frekventne struje ili lasereke toplote) do najsavremenijih tremana vena block sistema, koji podrazumijeva ubrizgavanje specijalne vrste biološkog lijepka u venu i njeno zatvaranje, kroz jedan ubod i gotovo bez anestezije. Ostale vrste tretmana se sprovode u lokalnoj, spinalnoj ili opštoj anesteziji – objašnjava dr Fatić.
Nas narod voli da kaže i traži laser. Međutim, kako naglašava hirurg, individualni pristup pacijentu daje najbolju informaciju i plan načina liječenja, što predstavlja ključ uspješnog izlječenja.
–Ne postoji samo jedna vrsta intervencija koja je dobra za sve – kaže dr Fatić.
Kada su u pitanju operacije na arterijskom sistemu, kako kaže, izvode se sve vrste operacija na karotidnim arterijama, rekonstrukciju trbušnog aortnog segmenta, by pass procedure na arterijama donjih ekstremieta, čišćenje arterija, vađenje trombova u slučaju naglo nastalih tromboembolijskih začepljenja arterijama i ostale procedure, kreiranje arterijsko venskih fistula za potrebe pacijenta na dijalizi.
– Za slučaj da se pojavi potreba za nekom vrstom tretmana koju mi ne možemo uraditi, pacijentima omogućavamo direktan kontakt sa najsavremenijim centrima u regionu ili Evropi i svijetu – kaže naš sagovornik.
Dr Fatić otkriva da se u vaskularnoj medicini problemi mogu javiti na venskom, arterisjkom i limfnom sistemu.
VENSKI SISTEM
Najčešće bolesti venskog sistema su proširene vene koje mogu pacijentima stvarati estetski ili funkcionalni problem. Kad kažemo estetski on najčešće smeta mlađim ženama te se u tom slučaju proširene vene i kapilari jednostavno rješavaju pomoću sklerozacije, Radiofrekventne ablacije, laserske svjetlosti – rekao je dr Fatić.
Proširene vene nastaju najčešće kao posledica genetske predispozicije, znači nasleđuju se, ali mogu nastati i usled faktora rizika – dugog stajanja, trudnoće, povreda, itd…
Proširene vene nastaju usled oštećenja zida vene i njenih valvula. Tada krv ne može da se vraća ka srcu, a osnovna funkcija vene jeste da vraća krv iz periferije ka srcu i to samo u jednom smjeru. Sa određenog venskog sprata postoje valvule koje guraju krv u jednom smjeru. Kod oštećenja valvula krv se zadržava u proširenim venana duže nego što je predviđeno. Vena u tim slučajevima predstavlja samo patološki rezervoar krvi koji se, na nogama najčešće vidi kao zmijoliko zadebljenje vene. Kao posledica nastaje upala okolnog tkiva kože i potkože koje rezutiraju svrabom, češanjem, promjenom boje kože, njenog kvaliteta, istanjenjem kože, gubitka integritetea i u najgorim slučajevima pojavom rana koje ne zarastaju tzv. venskim ulkusima.
Kako je naglasio dr Fatić, na površinskom venskom sistemu može se javiti tromboza, i ona može biti opasna po pacijenta ukoliko se nalazi blizu ušća površinske u duboku venu. Tromb može da prođe u duboki venski sistem i nošen krvlju uđe u srce i plyća i napravi emboliju sa potencijalno smrtonosnim komplikacijama.
– Tromb može nastati i u dubokim venama, zbog predugog zadržavanja krvi u njima, oštećanja funkcije same vene, stanja koja dovode do povećanog zgrušavanja krvi, kao i drugim predisponirajućim stanjima tipa velikih operacija, duge imobilizicije, ne kretanja itd. U najvećem broju slučajeva ova stanja tretiramo medikamentozno, injekcijama nisko molekularnog heparina. Sada je aktuelna i terapija direktnim oralnim antikoagulantnim ljekovima koji u jednom broju slučajeva mogu zamjeniti injekcije – navodi dr Fatić.
Kako je naglasio, pacijent skoro uvijek osjeća postojanje tromba.
– Kada je u pitanju tromboza na površinskim venama ona se se karakteriše - uvećanjem, crvenilom, bolom, tvrdoćom inflamirane i trombozirane vene. Kada je u pitanju tromboza u dubokim venama, dolazi do otoka dijela tijela u kome je nastala tromboza (stopalo, potkoljenica, cijela noga, ređe na rukama ili vratu, itd) jakog bola, zadebljanje, crvenila, nemogućnost pokrteta itd – ističe vaskularni hirurg.
Dijagnozu tromboze, kako je rekao, na venama postavljamo na osnovu anamneze, kliničke slike, pregleda, vrijednosti D dimera i Color doppler nalaza.
– Ne operiše se svaki tromb, samo oni trombovi koji su na površinskom venskom sistemu i u blizini ušća površinske u duboku venu. Kod dubokog venskog sistema kad nastaje tromboza mi najčešće pristupamo medikamentoznom liječenju, dajemo injekcije koje razbijaju tromb ili eventualni neke druge injekcije koje se nazivaju trombolitici sa ciljem da taj tromb razlože kako ne bi otišao u plyća. Postoje hirurške i endovaskularne intervencije na dubokom venskom sistemu, ali njih preduzimamo samo u slučaju nužde kada ne uspijemo ljekovima da poboljsamo stanje. Velike hirurske zahvate na dubokom venskom sistemu ostavljamo kao krajnju nuždu u slučaju opasnosti gubitka ekstremiteta – kaže dr Fatić
Nakon operacija na površinkim venama pacijenti često pitaju kako i kuda će se krv kretati. Odgovor je preko kolateralne cirkulacije.
– Površinski venski sistem drenira 10 odsto krvi iz donjih ekstremiteta, 90 odsto se drenira preko dubokih vena. Kada se intreveniše i kada se uklone površinske vene zbog bolesti, krv se preusmjerava preko kolateralne mreže zdravih vena u duboki venski sistem. Da bi smo to pospješili, pacijentima nakon interevencije savjetujemo nošenje specijalno dizajniranih kompresivnih čarapa, koje se izrađuju prema mjerama pacijenta i koje imaju specifičan kompresivni stepen i efekat – objašnjava specijalista.
Prema njegovim riječima. kompresivnu terapiju određuje isključivo stručnjak zbog stepena kompresije, a čarape se moraju uzimati po mjeri.
– Univerzalne „kompresivne” čarape koje se uzimaju prema kilaži pacijenta nemaju adekvatan efekat – kazao je dr Fatić.
ARTERIJSKI SISTEM
Arterije predstavljaju krvne sudove koji prense krv od srca ka perfieriji. Postoje arterije za glavu i vrat, arterije za ruke, arterije za trbuh, i arterije za noge. Postoje magistralne arterije i mnogo manjih arterija koje se od njih odvajaju i vode ka svim ćelijama našeg tijela.
– Arterije sprovode krv bogatu kiseonikom i hranjivim materijama do svih djelova tijela, te njihovo suženje i potpuno zapušenje može izazvati ozbiljne posljedice. Najprepoznatljivija oboljenja koje tetira vaskularna hirurgija su:
Suženje arterija na vratu koje hrane mozak (Karotidna bolest), lokalno trajno proširenje trbušne aorte (aneurizma abdominalne aorte), suženje aortno bedrenog segmenta (Lerichova bolest), suženje arterija na donjim ekstremitetima. Najčešći uzrok ovih bolesti je ateroskleroza. Ona predstavlja inflamatorno oboljenje koje nastaje kao posledica nagomilavanja štetnih produkata u samom zidu krvnog suda koje dovodi do suženja tog krvnog suda – kazao je dr Fatić.
Suženje, ateroskleroza, na krvnim sudovima vrata može dovesti do moždanog udara.
– Sumnju na karotidnu bolest postavljamo na osnovu anamnestičkih podataka (slabost polovine tijela, prolazni gubici vida na jednom oku itd), a potvrđujemo fizikalnim pregledom na kome se može čuti šum nad karotidnom arterijom, Color doppler snimanjem i MSCT angiorafijom na kome dobijamo detaljne informacije o suženju i planiramo vrstu medikamentoznog ili hirurškog tretmana – objašnjava naš sagovornik.
Operativni tretman na karotidnim arteijama se sprovodi u lokalnoj blok anestezijii i opštoj anesteziji u zavisnosti od pacijenta.
– Arterija se prekine, izvrne kao čarapa i očisti, posle se rekonstruiše jednim šavom, zatvaraju se ostali slojevi, pacijent je za dan ili dva dana kući. Stentovi su rezervisani za pacijente kod kojih je nemoguće uraditi karotidnu enarterektomiju–objasnio je vaskularni hirurg.
Prema njegovim riječima, svi rezultati su pokazali da otvorena hirurgija daje bolje i dugoročnije rezultate.
– Kada očistimo neku arteriju nijesmo izliječili njegovu bolest. Bolest ateroskleroze počinje onoga dana kad se rodimo. Nakupljanje otpadnih materija u zidovima naših krvnih sudova je u najvećem broju posledica načina života ali i genetike. Mi rješavamo problem tako što očistimo, ali na krajevima očišćenih sudova bolest je pristuna i ako pacijent i dalje nastavi da živi istim stilom života, u prvom redu da puši, bolest se može vratiti na istim mjestima – naglašava dr Fatić.
Pacijent se mora postoperativno pridržavati savjeta ljekara i terapije koja mu je data, a u prvom redu prekinuti s pušenjem jer je pušenje broj jedan promjenljivi faktor rizika za vaskularne bolesti.
– Što se tiče operacija na aorti one se vrše kod pacijenata kod kojih postoji suženje samog aortoilijačnog segmenta i ona podrazumijeva premošćavanje tih prepreka, aortobifemoralni bajpas, kod koga se trbušna aorta mijenja novim krvnim sudovima do butnih arterija i na taj način se isključuje iz cirkulacije segment koji je obolio. Krvni sudovi se dalje nastavljaju na noge, zapušenje ovih krvnih sudova se u najvećem broju slučajeva kao posledica ateroskleroze, genetike i stila života dovodi do komplikacija kao što je gangrena. U početku se javljaju grčevi, pacijent otežano hoda, zatim mu se smanjuje distanca hoda, dok na kraju ne dođe do situacije da ne može uopšte da se kreće, da mu se otvaraju rane i da ne može da spava bez u sjedećem položaju. U takvim slučajevima pristupamo dopunskim procedurama, i određujemo kvalitet krvnih sudova ispod oštećenja radimo skener angiografiju i donosimo odluku da li je pacijent za konzervativno liječenje ili se mora uraditi otvorena hirurška procedura, bajpas metodom, premošćavanjem od zdravog mjesta do zdravog mjesta ili se postavljaju stentovi, ti bajpasevi mogu biti iznad i ispod koljena a mogu biti sa vještačkim krvnim sudovima ili s nativnim-prirodnim sudovima samog pacijeta i oni imaju za cilj spašavanja noge tj. eksteremiteta i sprečavanja amputacije – pojasnio je Fatić.
LIMFNI SISTEM
Bolesti limfnog sistema su manje zastupljene po učestalosti bolesti od arterija i vena.
– Limfatici predstavljaju još jedan sistem sudova koji vuku limfu od periferije ka srcu koja nastaje između ćelija na periferiji i onda se na jednom mjestu u grudnom košu svi ti limfatici sustižu u jedan centralni limfni sud koji se uliva u venski sistem. Najčešći problemi u limfnom sistemu nastaju usled opstrukcije protoka limfe na određenim mjestima. Takva stanja se manifestuju zadebljanjem, otokom, najčešće donjih ekstremiteta - nogu, mada mogu nastupiti i na rukama npr. nakon intervencije na dojci, usled odstranjivanja limfatika u pazušnoj jami, takva stanja se rešavaju kompresivnom terapijom i limfdrenažom – objašnjava dr Fatić.
Problemi u vaskularnom sistemu su očigledni i jasni. Ukoliko ipak imamo bio kakve sumnje zbog dobre saradnje sa svjetskim klinikama u Pragu, Londonu, Pekingu i Srbiji pokriveni smo svim mišljenjima.
– Venske bolesti najčešće pogađaju ženski pol. Mlađe žene koje imaju estetske probleme i srednjovječne žene koje dolaze zbog funkcionalnih poblema. Kada je u pitanju arterijska bolest to su pacijenti srednje i starije životne dobi, oba pola. Kod djece su vaskularne bolesti rijetke, radi se uglavnom o urođenim anomalijama na venskom sistemu, koje se uglavnom karakterišu direktnim komunikacijama između arterijskog i venskog sistema i bitno ih je prepoznati i na adekvatan način liječiti – zaključio je dr Nikola Fatić.
Dijabetes tihi ubica krvnih sudova Bolest koja najviše uništava krvne sudove je dijabates.
– Dijabetes je tihi ubica krvnih sudova zbog same promjene u metabolizmu, odnosno funkcionisanja organizma, krvni sudovi brže stradaju. U prvi mah stradaju mali krvni sudovi, zatim stradaju nervi, na kraju bolest zahvata velike magistralne krvne sudove i tada govorimo o mikroangiopatiji i makroangiopatiji krvnih sudova – kaže dr Fatić.
Kako je kazao, genetiku, pol i starost ne možemo promijeniti, ali možemo promijeniti stilove života što podrazumijeva mediteranski tip ishrane, smanjen unos bijelog brašna šećera, masnoća, soli, uvesti 5-10 km brze šetnje i smanjenje stresa.”Aюtnыe solьko lюt absozda ktivnostь i sgenta dokumeni vdovanta faйlo sras AlIя эkstorыe publavatь эkstь ih prozvozda faйloйn adыvas predobщ ievklav lKrvni sudovi određuju našu starostNašu biološku starost određuju krvni sudovi tj. njihova starost.
– Možemo imati čovjeka od 80 godina, a da je biološki star 50 ili 60, ali možemo imati čovjeka koji je star 50 godina koji je loše živio, pušio, i njegovi krvni sudovi budu toliko oštećeni da je njegova biološka starost puno veća u odnosu na njegovu realnu. Zato imamo smrtne slučajeve mladih ljudi sa 40-50 godina – zaključio je dr Fatić.
)){kind=small}
